De afgelopen weken word ik vaak gevraagd naar angst in relatie tot het coronavirus.
Deze vraag was eerder in het proces van het virus makkelijker te beantwoorden dan nu, omdat er in korte tijd veel veranderd is.
Waar het eerder, voor de meesten van ons, een vraag was hoe om te gaan met angst voor een virus dat ver weg lijkt, is het virus nu dichtbij. Daarnaast zijn er maatregelen getroffen met verstrekkende gevolgen voor velen. Wat de gevoelens van angst en onzekerheid in de afgelopen tijd alleen nog maar versterkt heeft.
Als psycholoog help je mensen om hun angsten onder ogen te zien en waar nodig de disproportionaliteit die vaak gepaard gaat met angst in te laten zien. Je leert iemand manieren hoe hij/zij zichzelf tot rust kan brengen, zodat uiteindelijk datgene waarvoor iemand bang is ervaren kan worden. De zo moeilijke maar dappere stap in het onbekende.
Wat vaak heel behulpzaam is bij angst is dat er iemand aanwezig is die rustig en kalm is, aangezien angst net als het coronavirus besmettelijk is. Wanneer het ons lukt om te ontspannen (zonder passief te worden) in de hectiek die gaande is zorgen we dat het angstvirus zich niet verspreid en kunnen we anderen die het lastig hebben ondersteunen.
Echter de gevolgen van het coronavirus en de daarbij behorende maatregelen gaan niet alleen over angst. Maar ook over verlieservaringen en hoe daarmee om te gaan.
Voor sommige het verlies van dierbaren, maar voor velen het verlies van bewegingsvrijheid, werk, inkomen of algemeen gezegd het verlies van zekerheden. In mijn praktijk help ik vaak mensen met het verwerken van persoonlijke tragedies zoals het verlies van een relatie, dierbare of bijvoorbeeld werk.
Bij verlies gaat het o.a.net zoals als bij angst, in het kunnen toestaan van de (soms rauwe) emoties die er zijn. Maar er is nog een ander belangrijk aspect wat cruciaal is bij het verwerken van verlieservaringen.
Victor Frankl een joodse psychiater die zijn proefschrift schreef na zijn ervaringen in een concentratiekamp schreef in zijn boek “ De zin van het bestaan” , dat lijden dragelijk wordt als het betekenis krijgt.
Dit proces van betekenis geven is geen bagatellisering van de pijn die veroorzaakt is of speelt. Het kan soms, als de wond te vers is, nog te vroeg zijn om hiernaar te kijken, maar vaak is het een belangrijk element in de verschillende stadia van een verwerkingsproces.
Ik heb dit zelf aan den lijve onder vonden en bij zoveel cliënten gezien. Wanneer men over de heftigheid van de eerste schok heen is en het lukt om betekenis te geven aan wat er is gebeurd of staat te gebeuren, komt de ervaring in een ander licht te staan.
De betekenis die ik zie in wat het coronavirus ook met zich meebrengt is dat mensen meer stilstaan of herinnerd worden aan wat ze werkelijk belangrijk vinden. Daarnaast zie ik meer samenhorigheid, daadkracht en vriendelijkheid. Ook geeft het hoop en vertrouwen voor de toekomst zodat we andere zware uitdagingen die ook belangrijk zijn op dit moment, zoals bijvoorbeeld het milieu of de vluchtelingensituatie ook gezamenlijk kunnen aanpakken en veranderen.
